Zgodnie z prawem i ogólnie panującymi zasadami wierzyciel (czyli osoba, której jesteśmy coś dłużni) ma prawo domagać się zapłaty swojej należności. Nie może jednak robić tego w nieskończoność, Kodeks cywilny przewiduje bowiem coś takiego jak przedawnienie roszczeń majątkowych. Roszczenia to możliwość domagania się od konkretnego podmiotu lub grupy podmiotów określonego zachowania się (działania lub zaniechania), przez które należy rozumieć wszystkie roszczenia związane z interesami majątkowymi wierzyciela, zazwyczaj wyrażane w sumie pieniężnej. Przykładowo roszczeniem majątkowym będzie żądanie zapłaty kwoty wynikającej z faktury albo zapłatyzaległego wynagrodzenia za pracę.
Następuje to w sytuacjach, gdy wierzyciel nie próbował wyegzekwować od klienta zaległych należności. Prawo przewiduje tu określony czas, jaki musi opłynąć. Co więcej, raz bieg przedawnienia długu może zostać wstrzymany, jeśli rozpocznie się mediacja, dług zostanie zaakceptowany lub zostanie wniesiona sprawa do sądu. Co najważniejsze, ignorowanie wiadomości, prób kontaktu wierzyciela nie jest sposobem na przedawnienie długu. Zapisy o podjętych próbach kontaktu będą wykorzystane w sądzie, więc pożyczkobiorca będzie musiał spłacić zobowiązanie. Jeśli jednak pożyczkodawca nie będzie się kontaktować, już po kilku latach dojdzie do przedawnienia się długu. Sam fakt przedawnienia długu nie oznacza, że ten nagle zniknął. Sąd ma prawo całkowicie uchylić zobowiązanie, jeśli wniesie się sprawę do sądu. Tu od 2018 roku obowiązują przepisy przyśpieszające cały ten proces. Przedawnienie następuje o wiele szybciej. Pomimo przeterminowania długu, sąd wciąż może nakazać jego spłatę, powołując się na „względy słuszności”. Należy jednak zaznaczyć, że dzieje się to niezmiernie rzadko. Z zasady sąd uznaje przedawnienie długu. Jeszcze do 2018 roku maksymalny czas przedawnienia mógł wynosić nawet 10 lat. Teraz jest to skrócone do 6 lat, choć najwięcej długów przedawnia się już po 3 latach. Początek biegu przedawnieniasię długów rozpoczyna się od daty, na którą wyznaczono spłatę długu (ew. datę podjęcia próby odzyskania pieniędzy). Nieco inaczej wygląda sprawa długów podatkowych – tu uwzględnia się datę końca roku kalendarzowego, w którym mają być one zapłacone. Z zasady data przedawnienia jest wyznaczana na kilka lat po rozpoczęciu biegu przedawnienia, choć przeterminowanie prawnie następuje na koniec roku kalendarzowego. Należy jednak pamiętać o tym, że czas oczekiwania jest zależny od rodzaju długu.
Do długów, które ulegają przedawnieniu zaliczają się:
Mandat- przedawnia się po 1 roku,
Roszczenia z tytułu umowy przewozu oraz przedwstępnej umowy – przedawniają się po 1 roku,
Roszczenia przedsiębiorcy z tytułu nieopłaconej faktury – przedawniają się po 2 latach,
Roszczenia wynikające z tytułu umowy sprzedaży – przedawniają się po 2 latach,
Roszczenia dostawcy z tytułu dostarczenia dostawy – przedawniają się po 2 latach,
Roszczenia z tytułu umowy o dzieło – przedawniają się po 2 latach licząc od dnia oddania dzieła,
Roszczenia za usługi telekomunikacyjne – przedawniają się po 2 latach,
Debet na koncie – przedawnia się po 2 latach, jeśli dotyczy wszelkich roszczeń związanych z umową rachunku bankowego. Termin przedawnienia co do zasady biegnie od daty, w której trzeba było spłacić debet.
Należności z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej – przedawniają się po 3 latach,
Należności z tytułu kary umownej przewidzianej w umowie pomiędzy kontrahentami – przedawnia się po 3 latach,
Dług za niezapłaconą bądź niezwróconą kaucję, przedpłatę bądź zaliczkę – przedawnia się po 3 latach.
Roszczenia z tytułu umowy o pracę – przedawniają się po 3 latach od dnia, gdy pracodawca powinien dokonać wypłaty wynagrodzenia.
Roszczenia z tytułu umowy ubezpieczeniowej – przedawniają się po 3 latach.
Zobowiązania z tytułu umowy kredytu czy pożyczki – ich przedawnienie liczone jest od dnia, w którym powstał obowiązek spłaty pożyczki lub kredytu – wtedy dług przedawnia się po 3 latach.
Zadłużenie z tytułu czynszu – przedawnia się po 3 latach,
Zadłużenie na karcie kredytowej – przedawnia się po 3 latach,
Zobowiązania podatkowe – przedawniają się po 3 latach, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał dany obowiązek podatkowy. Dotyczy to zobowiązania powstającego na skutek doręczenia decyzji z wysokością podatku przez urząd skarbowy. Uwzględnia się tu m.in. podatek od nieruchomości,
Zobowiązania podatkowe – przedawniają się w ciągu 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności danego podatku. Tu uwzględnia się podatki powstające z mocy prawa, czyli m.in. podatek dochodowy, VAT czy podatek od czynności cywilnoprawnych,
Długi spadkowe – przedawniają się po 6 latach od ich powstania, jeśli wierzyciel nie podejmie się żadnych kroków, aby wyegzekwować zapłatę,
Inne roszczenia, jakie są stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu bądź innej instytucji powołanej do rozpoznawania spraw tego rodzaju – przedawniają się po 6 latach.
źródło: https://www.gazetaprawna.pl/firma-i-prawo/artykuly/9275740,przedawnienie-dlugow-w-2023-r-kiedy-konczy-sie-mozliwosc-dochodzenia.html